آمریکا و جمهوری اسلامی به تدریج به توافق مرحله‌ای برای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای تهران نزدیک می‌شوند که این فعالیت‌ها را حداقل به مدت ده سال متوقف خواهد کرد و این حکومت را از رسیدن به فناوری تولید سلاح‌های اتمی باز خواهد داشت.
کیهان نوین: نمایندگان کشورهای ۵+۱ در مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی گفتند هنوز بر سر جزییات بسیاری توافق نشده است. مقامات جمهوری اسلامی و آمریکا روز دوشنبه، چهارم اسفند، سومین روز مذاکرات دوجانبه را در آستانه مهلت تعیین شده برای رسیدن به یک توافق همه جانبه در ۳۱ مارس پشت سر گذاشتند.
انتظار نمی‌رود تا زمان بازگشت جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به واشینگتن در آخر وقت روز دوشنبه، گفت‌وگو‌ها به نتایج مهمی منتهی شود. با این حال مقامات کشورهای غربی که با گفت‌وگو‌ها آشنا هستند به روند طولانی توافق بر سر بعضی جزییات اشاره کردند.
آنها گفتند این مذاکرات به سمت اهداف خود پیش می‌رود ولی با این حال افزودند هر تغییری در یکی از موارد در بخش‌های دیگر مذاکرات تاثیر خواهد داشت.
هدف از این مذاکرات تشویق جمهوری اسلامی به تعدیل برنامه هسته‌ایش و به خصوص غنی‌سازی اورانیوم در ازای تسهیل و یا تعلیق تحریم‌های اقتصادی علیه تهران است.
جمهوری اسلامی می‌گوید قصد تولید سلاح اتمی ندارد و برنامه هسته‌ایش اهداف علمی، تامین انرژی و پزشکی دارد. اما آمریکا نگران ارتقاء فناوری هسته‌ای جمهوری اسلامی به مرحله ساخت کلاهک سلاح اتمی است.
آمریکا در ابتدا خواستار اعمال محدودیت ۲۰ ساله بر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی شد و تهران در مقابل خواهان دوره‌ای کمتر از ده سال است. کار‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند که توافق احتمالی ممکن است بر سر یک دوره بینابینی باشد.
یکی از حالت‌های احتمالی می‌تواند اعمال یک دوره ده ساله کنترل شدید بر برنامه غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی باشد. در صورت پایبندی ایران به تعهدات خود در پنج ساله دوم این توافق، محدودیت‌ها به تدریج برداشته شوند.
تعداد سانتریفوژهای فعال در جمهوری اسلامی در نهایت بیشتر از رقم مورد نظر آمریکا خواهد بود با این حال ظرفیت غنی سازی آنها کمتر از سطح فعلی خواهد بود.
چند تن از مقامات به ۶۵۰۰ سانتریفوژ فعال به عنوان یک رقم احتمالی مورد توافق اشاره کرده‌اند. آمریکا می‌خواهد این دستگاه‌ها به مدل IR-1 محدود شده و مانع از ارتقاء آنها به مدل‌های پیشرفته‌تر شود.
جمهوری اسلامی به انتقال ذخایر اورانیوم خود و یا تبدیل آن به شکلی که برای ساخت سلاح اتمی قابل استفاده نباشد ملزم خواهد شد. کار‌شناسان می‌گویند برای ساخت سلاح اتمی به یک تن اورانیوم با درجه غلظت پایین نیاز است و مقامات غربی گفته‌اند ایران فقط مجاز خواهد بود که ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره اورانیوم در اختیار داشته باشد.
این مقامات که نخواستند نام‌شان فاش شود، نمایندگان کشورهای شرکت کننده در مذاکرات هسته‌ای شش قدرت جهانی شامل آمریکا، بریتانیا، چین، روسیه، فرانسه روسیه و آلمان هستند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئول نظارت و بازرسی بر اجرای هر توافق احتمالی بین جمهوری اسلامی و شش کشور مذاکره کننده است که برای حصول اطمینان از پایبندی ایران به تعهداتش نظارت فنی اعمال می‌کند و به تعهدات اخلاقی ایران اکتفا نخوهد کرد.
این توافق پیش از تصویب نهایی باید به نوعی مورد تایید نمایندگان کنگره آمریکا قرار گیرد. با توجه به بدبینی نمایندگاه جمهوریخواه و بسیاری از نمایندگان دمکرات به برنامه اتمی جمهوری اسلامی، کسب این تایید کار ساده‌ای نیست.
هدف آمریکا، طولانی کردن دوره‌ای است که جمهوری اسلامی به صورت محرمانه می‌تواند به فناوری تولید سلاح هسته‌ای دست پیدا کند که یکسال بیشتر خواهد بود.
در ازای این طولانی شدن دوره، جمهوری اسلامی خواستار تسهیل تحریم‌های اعمال شده در زمینه مالی، تجارت و فروش نفت است که اقتصاد آن را با مشکلات جدی روبرو کرده است.
مقامات غربی افزودند بسیاری از مراحل تعدیل تحریم‌ها با تصمیمات فوری باراک اوباما ریس جمهوری آمریکا اجرا خواهند شد. متناسب با میزان همکاری جمهوری اسلامی و پایبندی به تعهداتش، بعضی از مجازات‌ها موقتا تعلیق می‌شوند اما لغو نخواهند شد.
بخش کوچکتری از تحریم‌ها تا زمانی که که کنگره آمریکا رسما آنها را لغو کند به قوت خود باقی می‌مانند.
در مورد تاسیسات غنی‌سازی فردو و راکتور‌های آب سنگین اراک، که ظرفیت بالقوه ساخت پلوتونیوم مورد نیاز چند سلاح هسته‌ای ظرف یک سال را دارد، پیشرفت‌هایی حاصل شده است.
این مقامات گفتند تاسیسات فردو ممکن است به آزمایشگاه تبدیل شده و تاسیسات اراک که نزدیک به اتمام است، برای تولید پلوتونیوم کمتری تغییر داده شود.
آنها افزودند برای رسیدن به توافق همه جانبه، چندین دور گفت‌وگو لازم است و جان کری احتمالا اوایل هفته آینده برای پیوستن به مذاکرات به ژنو باز می‌گردد.
Majid Mohammad Poorazari
