نازایی و ناباروری برای بسیاری از زوج‌ها در سراسر این کره خاکی سخت و رنج‌آور است. پزشکان در سراسر دنیا روزانه به دنبال درمان‌هایی جدید هستند که این مشکل را حل کرده و نازایی و ناباروریی را درمان کنند؛ در بیشتر مواقع این اتفاق افتاده و بسیاری از زوج‌ها صاحب فرزند یا فرزندانی شده‌اند. یکی دیگر از این روش‌ها رحم‌هایی اجاره‌ای است که در چند سال اخیر رو به افزایش است و بسیاری از زوج‌های نابارور از این روش استفاده می‌کنند.
رحم اجاره‌ای
مادر اجاره‌اي، زني است که بر اثر فقر، و در ازاي دريافت مبلغي پول، حاضر به اجاره دادن رحم خود است. لذا گسترش اين پديده، ارتباط تنگاتنگي با پديده فقر دارد. فقر، سبب بازتوليد روزافزون پديده مادران اجاره‌اي شده و خواهد شد.
زمانی که یکی از دو طرفین زوجین دچار مشکل است و بعد از مداواهای طولانی متاسفانه باز هم قادر به باروری نیست، از روش رحم اجاره‌ای استفاده می‌کنند. این روش به این صورت است که بعد از لقاح مصنوعي در آزمايشگاه و پس از گذشت سه روز، درست زماني كه جنين 6 تا 8 سلولي است آن را در رحم مادر اجاره‌اي مي‌گذارند كه به او مادر اجاره‌اي يا مادر ميانجي مي‌گويند. این شخص یعنی مادر اجاره‌ای یا میانجی کسی است که نُه ماه بچه در وجود او نگه‌داری می‌شود در حالی که فرزند خودش نیست.
ابعاد مثبت روش بكارگيري رحم اجاره‌اي
– كاهش آمار طلاق در كشور و حل مشكلات زوج‌هاي نابارور
– فرزند صالح از اين روش از لحاظ ژنتيكي تمام خصوصيات والدين صاحب نطفه را دارد و نسبت به روش‌هاي غيرشرعي و يا فرزند‌خواندگي ارجحيت دارد.
– اين روش به زناني كه از لحاظ تخمك‌گذاري مشكلي ندارند و دلايل ديگري براي ناباروري دارند كمك مي‌كند. از اين رو درصد بالايي از مشكلات ناباروري حل مي‌شود.
– از نظر روانشناسي و روانپزشكي نيز حدود 15 سال است كه در مورد رحم اجاره‌اي ارزيابي‌هايي صورت گرفته (تا تقريباً چهار هزار مورد مطالعه شده) و آسيب‌هاي احتمالي را كه فرد داوطلب امكان دارد متحمل شود را بررسي كرده‌اند، اما هنوز هيچ آسيب مشخصي گزارش نشده است.
– از لحاظ فقهي فرزندي كه در رحم اجاره‌اي رشد يافته مشروع و قانوني است.
ابعاد منفي روش بكارگيري رحم اجاره‌اي
– از لحاظ فرهنگي اين روش هنوز مورد قبول همه مردم واقع نشده و اكثر آنها از اين روش بي‌اطلاع هستند، بنابراين ديد مناسبي نسبت به فردي كه رحم اجاره داده مي‌شود وجود ندارد. این در حالی است که بیشتر زوج‌های نابارور نسبت به این پدیده و رواج آن به عنوان شیوه‌ای درمانی برای ناباروری با دیده خوشبینی می‌نگرند.
– احتمال انتقال بيماري‌هايي چون ايدز و هپاتيت و… از مادر اجاره‌اي به نوزاد
– احتمال انتقال بيماري از زوج‌هاي اهدا کننده جنين مانند بيماري‌هاي عفوني (نظير ايدز و هپاتيت و…) و بيماري‌هاي ويروسي و… به جنين و سپس مادر اجاره‌اي
– اطلاع طفل از اينكه حاصل چنين روند پزشكي است و نوع برخورد وي با اين مساله
– امكان سوء‌استفاده‌هاي مختلف از اين روش از جمله سوء‌استفاده‌هاي مالي
– نارضايتي اطرافيان به خصوص فرزندان و همسران افراد داوطلب رحم اجاره‌اي
– از لحاظ حقوقي و قانوني هنوز مشكلاتي در اعمال اين روش وجود دارد
ويژگي‌هاي فرد داوطلب رحم اجاره‌اي
– از نظر جسمي سالم باشد
– بارداري براي او خطري به بار نياورد
– از نظر بيماري‌هاي چون ايدز و هپاتيت به دقت بررسي شود
– نبايد دارو مصرف كند
– از نظر فشار خون و بيماري سرخچه بايد كنترل شود
– بايد حداقل يك بچه به دنيا آورده باشد و در حال حاضر نيز سرپرست او محسوب شود (در غير اين صورت به نظر نمي‌رسد شخص به تحويل بچه به پدر و مادر واقعي‌اش رضايت دهد)
– هدف کارآمد و مثبتي داشته باشد و با كارايي منفي به اين مساله نگاه نكند
– از نظر روحي به رشد و بلوغ جديدي برسد
– خانواده اين فرد رضايت داشته باشند
– داراي مشكلات مالي نباشد (زيرا شرايط عاطفي مناسبي براي رشد كودك فراهم نخواهد شد)
– احساس نكند قرباني شده است
ويژگي‌هاي زوج اهداي جنين
– از نظر جسمي و روحي سالم باشند
– از نظر ابتلا به بيماري‌هايي چون ايدز و هپاتيت به دقت بررسي شوند
– زوج از طرف فرد داوطلب احساس خطر نكنند؛ زيرا احتمال صدمه رسيدن به افراد درگير در ماجرا بيشتر مي‌شود
– پدر و مادر آينده بايد افرادي قابل اطمينان و مقبول باشند و بتوانند محبت فرد داوطلب را جلب كنند؛ چرا كه در روند سخت، طولاني و ناگوار چنين حاملگي، وي نياز به احساس راحتي دوجانبه دارد
اجاره 9 ماهه، ماهی چند؟
قیمت رحم اجاره‌ای به صورت معمول از 4 میلیون تا 7 میلیون تومان در نوسان است و بستگی به واسطه دارد. در شرایط کنونی ایران از لحاظ اقتصادی مشاهده شده که تا 20 میلیون تومان نیز بابت این اجاره پرداخت می‌شود. اما نکته بسیار مهم در این میان کشیده شدن این مساله به بازار سیاه تجارت و قانونمند نبودن مقوله رحم جایگزین در کشور است و اینکه از وجود مراکز هماهنگ با وزارت بهداشت برای کنترل فرایند جایگزینی رحم خبری نیست.
مطابق آمار، سالانه در کشور بیش از 100 هزار نفر به جمعیت خانواده‌هایی که دچار ناباروری هستند اضافه می‌شود و سازمان بهداشت جهانی هم سهم نازایی را در میان جمعیت بارور ایران 12 درصد اعلام کرده است.
امید که با قانونمند شدن این پدیده و انجام بررسی‌های کارشناسی از سوی نهادهای علمی و قانونگذار، جانب انصاف را رعایت کرده و از تبدیل شدن این شیوه درمانی به کسب و کاری سیاه و به خطر افتادن جان مادران اجاره‌ای جلوگیری شود.
Leila jahangiri gilandeh
Ramin rabieikhaledi
