چندین سال است که جمهوری اسلامی تلاش می کند آموزش‌های غلط جنسیتی را بین کودکان نهادینه کند، داستانی که ازممنوع شدن فروش عروسک‌های باربی شروع شده و تا ممنوع کردن تصویر دختران زیباروی شخصیت‌های کارتونی بروی جلد لوازم آموزشی ادامه داشته است و حالا ورود مستقیم مفاهیم تبعیض جنسیتی در کتابهای تحصیلی یکی دیگر از هشدار‌هایی ست که کارشناسان را در این زمینه حساس کرده است.
کیهان نوین: در سال ۱۹۶۷ سازمان فرهنگی آموزشی ملل متحد “یونسکو” گروههایی را مسوول پژوهش و بررسی کتابهای کودکان و کتابهای درسی دبستانی در کشورهای مختلف نمود و این گروه ها بررسی ترسیم تصویر نادرست زنان و مردان و نقش‌های کلیشه‌ای که به آنان نسبت داده می‌شد را برای سنین تا ۱۲ سال در دستور کار خود قرار دادند. در ژوییه ۱۹۸۰ هم کنفرانس جهانی ملل متحد برای زنان، با جدیت ازحکومت‌ها خواست تمام تدابیر لازم را برای محو کلیشه‌های تبعیض‌آمیز جنسی در مطالب آموزشی در پیش بگیرند.
یکی از پژوهشگرانی که در این مورد به تحلیل محتوای تبعیض آمیز جنسیتی در کتابهای درسی کودکان پرداخته آقای مختارپور، پژوهشگر ارشد اجتماعی هستند که دربررسی محتوای کتاب فارسی سوم دبستان در سال تحصیلی ۱۳۹۲-۹۳ به وجود کلیشه‌های تبعیض آمیز اشاره کرده است.
ایشان در این مورد به دویچه وله گفتد که: “متاسفانه طی دهه‌های اخیر، تبعیض جنسیتی در کشور ما با استنباط‌‌‌‌های مذهبیِ برخی نیروهای حاکم، توام و تئوریزه می‌شود”. وی به شرح دو داستانی که به صورت مجزا به زندگی دو کودک دختر و پسر در متن دروس کتاب وجود دارد اشاره می‌کنند و می گوید:
به این ترتیب ده‌ها هزار دختر کلاس سومی، بارها و بارها این دو درس از بحث نهادها را روخوانی می‌کنند، مشق می‌نویسند و به آنها دیکته می‌شود تا یاد بگیرند که فضاهای “بیرونی” ( نظیر محله و ورزشگاه ) جای پسران است و دختران باید در “اندرونی” خانه به فکر پخت و پز و فراهم کردن شرایط برای رفع خستگی مردان خانه شان باشند، چرا که شرایط و محیط پیرامونشان همچون تنگ بلور برایشان شکننده است.
این پژوهشگر اجتماعی با بررسی آمار و مفاهیم و عناوین کلیدی که بصورت هدفمند تبعیض جنسیتی را به کودکان القا می کند عنوان کرد که : “اعتقاد به کمرنگ کردن حضور زنان در جامعه و کمتر دیده شدن آنها درعرصه‌های اجتماعی، به خوبی در تصاویر کتاب منعکس شده. به طوری که در تصاویرِ نقاشی شده‌ی افراد در کتاب فارسی، از نظر تعداد، حضور دختران و زنان بسیار کمتر از مردان و پسران هست. از میان ۴۳ تصویر کتاب، در ۱۳ تصویر هر دو جنس ( زن و مرد ) دیده می‌شوند، در ۶ تصویر فقط زنان و در ۲۴ تصویر فقط مردان دیده می‌شوند.
علاوه بر تصاویر، از نام دختران نیز کمتر از نام پسران استفاده شده. در متن درس‌ها، در مجموع ۴۳ بار نام انسان ذکر شده که از این میان، ۱۵ اسم مربوط به زنان و دختران و ۲۸ اسم ( تقریباً دو برابر ) مربوط به مردان و پسران است.
همچنین متاسفانه در متن دروس این تبعیض جنسیتی در نقش‌های حرفه‌ای وشغلی هم وجود دارد. بررسی‌های کارشناسی نشان می دهد که در تمام متن کتاب، مردها علاوه بر نقش پدر نقش‌های گوناگون شغلی و اجتماعی را بر عهده دارند، در مقابل زنان با حضوری کمرنگ در مسایل اجتماعی معمولا نقش مادر و مادربزرگ را عهده‌دار هستند.
از نظر آماری در متن و تصاویر درس‌ها، ۲۱ عنوان شغلی برای مردان ذکر شده است، از جمله معلم، مربی، حاکم، آشپز ماهر، حکیم، فروشنده، کارگر، کشاورز، فرمانروا، شاعر، وزیر، خلبان و غیره. اما در مقابل، تنها عناوین شغلی برای زنان که به آن اشاره شده، یک بار مربی بهداشت و یک مورد خانم معلمِ. البته در یکی دیگر از درس‌ها نیز به زن فقیری اشاره می‌شود که گدایی می‌کند. در بقیه موارد، زنانی که به آنها اشاره شده یا خانه‌دار هستند یا صرفاً به مادر بودن آنها اشاره شده است.
Ramin rabieikhaledi
